Strona archeologiczna Burnum znajdziesz w środku Park Narodowy Krka, nad kanionami, wodospadami i jeziorami, na obszarze o wyjątkowej urodzie i walorach przyrodniczych. Burnum był Rzymski obóz wojskowy i osada, a pozostałości po obozie można dziś oglądać we wsi Iwoszewci, około dwudziestu kilometrów od Knin w kierunku Kistanje.
Principium – główny plac obozu wojskowego Burnum
Głównym obiektem w obozie wojskowym Burnum był zasady (łac. the), czyli budynek dowodzenia. Rozpocznij w rzymskie obozy wojskowe zbudowany na styku dwóch głównych szlaków komunikacyjnych (droga główna i viae praetoriae). Budynek był monumentalną budowlą pomyślaną jako główny plac (forum militarne) obóz wojskowy.
Fora były zwykle otoczone perystylem, a na środku dziedzińca często umieszczano ołtarze do składania ofiar. Perystyl otoczony był szeregiem pomieszczeń, które nie były wykorzystywane do użytku codziennego, lecz wyłącznie do celów religijnych i administracyjnych. Znajdowały się w nim biura oficerskie, archiwa, zbrojownie i pomieszczenia narad dowódców. Kwatera dowódcy (preetorium) były oddzielne. Zawsze znajdowały się w pobliżu zasad, a najczęściej jest to budowla imitująca wyglądem włoską willę z dziedzińcem i perystylem.
W późnym cesarstwie często na dziedzińcu książęcym znajdowała się sala poprzeczna (bazylika principiorum), co zamknęło jedną stronę forum. Integralną częścią bazyliki było podwyższone podium dla mówcy, Trybunał, z którego zwracali się do żołnierzy dowódcy lub wyżsi oficerowie. Do sanktuarium wchodziło się od strony dziedzińca lub bazyliki (aedz lub sacellum) i zwykle jest to pomieszczenie z absydą. W przestrzeni tej umieszczono także insygnia wojskowe (Signa) i orzeł legionowy. Ponadto powszechną praktyką było, aby sanktuarium służyło również jako miejsce kultu Jowisza lub kultu cesarskiego. Sanktuarium było jednocześnie skarbcem, w którym przechowywano żołdy żołnierskie, znajdującym się w jego części podziemnej (piwnicy).
Od obiektu wojskowego do forum cywilnego
Przynosi dane o pierwszych badaniach w zakresie zasad Theodora Mommsena w 1859 roku. W swoich notatkach podaje transkrypcję raportu z badań przeprowadzonych przez „kuratora” Đ. Sundečić na zlecenie gminy Kistanje. W latach 1912 i 1913 E. Reisch prowadził następujące badania w zakresie zasad na zlecenie Austriackiego Instytutu Archeologicznego w Wiedniu. Około sześćdziesiąt lat później pracownik tego instytutu, M. Kandler, na tym samym terenie, w ramach zasad, przeprowadził drobne rewizyjne wykopaliska kompleksu budowlanego, który w sprawozdaniach i literaturze naukowej błędnie nazywany jest pretorium (mieszkaniem komendanta).
Principium in Burnum to budowla o wymiarach 46x53 metry, ukończona nie później niż na początku panowania cesarza Tyberiusza. Po nieudanym buncie Scribonian przeciwko cesarzowi Klaudiuszowi całe Burnum, w tym obóz legionowy, przeszło poważną zmianę urbanistyczną i architektoniczną. Przybliżone wymiary nowego głównego budynku to 104x73 metry. Składa się z dwóch dłuższych skrzydeł (z biurami legionowymi) flankujących wewnętrzny dziedziniec, oddzielonych łukowatymi arkadami od tylnego, krótszego skrzydła, w którym mieści się również kapliczka legionowa, w której przechowywane są insygnia bojowe.
Po odejściu wojsk i podniesieniu Burnum do rangi osady miejskiej, zasada została przekształcona w forum obywatelskie z przyległościami. Taką możliwość sugeruje cywilna treść zasady castrum i działalność budowlana po wyjściu legionów.
Dziś widoczne są tylko nad ziemią w Burnum dwie arkady i część łuku większe, niegdyś centralne arkady. Należały do bazyliki (sala sądowa, dom rady) zbudowanej najprawdopodobniej w okresie Trajana-Hadriana, kiedy to Burnum uzyskał już status miasto. Bazylikę ułożono poprzecznie w stosunku do dłuższej osi principiów, można więc przypuszczać, że wpasowała się w istniejące arkady jako wejścia na dłuższej ścianie bocznej w kierunku forum.
Jednocześnie na obszarze dawnego księstwa wprowadzono kult kultu cesarskiego, o czym świadczą znaleziska dedykacji cesarze Trajan i Hadrian. Podczas restauracji kultu Metroa przeprowadzonej przez Antoninusa Piusa zrekonstruowano także stolicę, na której froncie, na obrzeżach fasady, dodano aedicula kultów Metroa i Wenus.
